.jpg){kind=link}
Thực đơn
Xung_đột_Nagorno-Karabakh_2020
Cuộc xung đột đánh dấu việc sử dụng chiến tranh cơ giới; chiến tranh drone,[160] đặc biệt là việc sử dụng drone Hadrop tự sát của Israel và Bayraktar TB2 của Thổ Nhĩ Kỳ;[91][93] pháo hạng nặng;[161] tên lửa; và chiến tranh giao thông hào.[162] Xuyên suốt chiến dịch, Azerbaijan dùng nhiều drone để tấn công và làm tổn hại lực lượng Armenia/Artsakh. Tập kích xe tăng, pháo binh và hệ thống phòng không thành công, drone của Azerbaijan cũng bắt đầu tấn công các đơn vị lính. Tuy nhiên, một số drone của Azerbaijan bị bắn hạ.[163][164] Cuộc chiến cũng có sự triển khai đan dược thứ cấp, bị cấm bởi đa số các nước trên thế giới nhưng không bị cấm bởi Armenia và Azerbaijan:[165] các bên thứ ba đã xác nhận rằng Armenia đã triển khai đạn dược thứ cấp vào những khu vực dân thường nằm ngoài vùng chiến sự,[166] cũng như xác nhận bằng chứng của việc Azerbaijan sử dụng đạn dược thứ cấp trong những khu vực dân sự trong Nagorno-Karabakh.[167][168] Một chuỗi các cuộc tấn công đã gây ra hậu quả dân sự lớn tại Ganja, Azerbaijan, trong khi nhà cửa và cơ sở hạ tầng ở Stepanakert, thủ đô của Artsakh, và những nơi khác bị đưa vào tầm ngắm, dẫn đến thương vong và thiệt hại lớn.[169] Đi cùng với cuộc xung đột là thông tin sai lệch và đánh lạc hướng.[170]
Diện tích lãnh thổ bị tranh chấp là tương đối ít, nhưng cuộc xung đột đã mở rộng ra ngoài biên giới Nagorno-Karabakh do mức độ leo thang và các loại vũ khí được triển khai trong cuộc chiến. Đạn và tên lửa đã rơi xuống tỉnh Đông Azerbaijan tại Iran nhưng không gây thiệt hại,[171][172] và Iran cũng ghi nhận một số thiết bị bay không người lái (UAV) bị bắn hạ hoặc va chạm trong lãnh thổ của mình,[173][174][175][176] còn Georgia thông báo hai chiế UAV đã rơi tại tỉnh Kakheti.[177]
Cuộc xung đột bắt đầu với Azerbaijan tấn công trên mặt đất bằng đội quân thiết giáp, cùng với pháo binh và drone, trong đó có đạn dược thứ cấp. Binh lính Armenia và Artsakh buộc phải rút về tuyến phòng thủ đầu tiên ở phía đông nam và bắc Artsakh, nhưng cũng gây thiệt hại lớn cho đội hình thiết giáp của Azerbaijan với tên lửa và pháo binh chống tăng, phá hủy hàng chục chiếc xe. Azerbaijan sử dụng drone với số lượng lớn để chống lại hàng phòng không của Armenia, tiêu diệt 13 hệ thống tên lửa đất đối không tầm ngắn. Lực lượng Azerbaijan liên tục sử dụng để xác định và phá hủy những vị trí Armenia/Artsakh. Những chiếc drone trinh sát xác định mục tiêu quân sự trên tiền tuyến và vị trí của lực lượng hỗ trợ, từ đó tập kích mục tiêu cùng với đường xá và cầu đường để ngăn không cho quân tiếp viện đến. Sau khi các vị trí của Armenia/Artsakh đã bị tấn công dữ dội và cắt mạch tiếp viện, Azerbaijan tiến công với quân số áp đảo để chiếm lấy mục tiêu. Chiến thuật này được lặp đi lặp lại để dần chiếm hết các vị trí của Armenia và Artsakh.[178] Quân Azerbaijan chiếm được một phần lãnh thổ nhỏ ở phía nam trong ba ngày đầu của cuộc chiến. Trong ba ngày tiếp theo, cả hai bên chủ yếu bắn bên kia từ vị trí cố định. Ở phía bắc, quân Armenia/Artsakh phản công, chiếm được một phần managing to retake some ground. Their largest counterattack took place on the fourth day, but incurred heavy losses when their armor and artillery units were exposed to Azerbaijani attack drones, loitering munitions, and reconnaissance drones spotting for Azerbaijani artillery as they maneuvered in the open.[39]Ngày thứ sáu, Azerbaijan và Armenia/Artsakh bắt đầu dùng tên lửa và pháo binh để đánh vào cơ sở hạ tầng. Trong số những nơi bị thiệt hại có Stepanakert, thủ đô Artsakh, bị tấn công liên tục bằng pháo tên lửa; một cây cầu nối Armenia với Nagorno-Karabakh, bị hạ trong một đợt bắn tên lửa; Ganja, bị tấn công bốn lần bởi tên lửa Armenia và Artsakh, trong đó có Sân bay Quốc tế Ganja. Sáng ngày thứ bảy, Azerbaijan triển khai một đợt tấn công lớn. Quân đoàn 1, 2, và 3 của Lục quân Azerbaijan, viện trợ bởi Quân đoàn 4, bắt đầu tiến công vào miền bắc, chiếm được một số vùng, nhưng bước tiến của Azerbaijan bị dừng lại.[39]
Hầu hết giao tranh sau đó dịch xuống phía nam, trên địa hình tương đối bằng phẳng và vắng vẻ so với vùng núi phía bắc. Quân Azerbaijan tấn công vào Jabrayil và Füzuli, chọc thủng hàng phòng thủ nhiều lớp của Armenia/Artsakh và chiếm lại một phần lãnh thổ của Armenia làm vùng đệm. Tuy nhiên giao tranh sau đó tạm dừng.[39]
Sau khi Khojavend (Martuni) bị tấn công,[179] giới chức Artsakh bắt đầu vận động dân thường.[180] Trước 04:00 (00:00 UTC) ngày 10 tháng 10 năm 2020, Nga thông báo rằng cả Armenia và Azerbaijan đã đồng ý ngừng bắn nhân đạo sau mười giờ đàm phán tại Moskva và nói rằng cả hai sẽ tiếp tục tham gia đối thoại.[181][182] Sau khi tuyên bố ngừng chiến, Tổng thống Artsakh thừa nhận Azerbaijan đã đạt được một số kết quả, xuyên sâu vào lãnh thổ Artsakh;[183] Thủ tướng Armenia thông báo rằng quân đội Armenia đã "rút lui một phần".[184]
Thỏa thuận ngừng bắn nhanh chóng bị phá vỡ và quân Azerbaijan tiếp tục tiến công.[185][186] Chỉ trong vài ngày Azerbaijan thông báo đã chiếm giữ hàng chục ngôi làng ở phía nam.[187] Một nỗ lực đình chiến đêm ngày 17 tháng 10 năm 2020 cũng không thành công.[188] Azerbaijan thông báo chiếm được Jabrayil ngày 9 tháng 10 năm 2020 và Füzuli ngày 17 tháng 10 năm 2020. Quân đội Azerbaijan cũng chiếm giữ Đập Khoda Afarin và Cầu Khodaafarin. Azerbaijan thông báo rằng đã hoàn toàn trấn thủ vùng giáp với Iran sau khi chiếm được Agbend ngày 22 tháng 10 năm 2020.[189] Quân Azerbaijan sau đó tiến về hướng tây bắc, tiến về hành lang Lachin, tuyến cao tốc duy nhất giữa Armenia và Nagorno-Karabakh, đưa nó vào tầm pháo binh. Theo Artsakh, một cuộc phản công đẩy lùi quân đội Azerbaijan trong tầm 25 kilômét hành lang Lachin ngày 26 tháng 10 năm 2020. Quân Artsakh đã rút về rừng trước đó giờ bắt đầu đánh lại quân bộ và thiết giáp Azerbaijan theo từng nhóm nhỏ, đồng thời phản công ở gần biên giới tây nam giữa Armenia và Azerbaijan.[190] Ngày 26 tháng 10 năm 2020, một thỏa thuận ngừng bắn do Hoa Kỳ khởi xướng được đặt ra, nhưng giao tranh nhanh chóng tiếp tục trong vòng vài phút.[191][192] Ba ngày sau, giới chức Artsakh thông báo rằng quân Azerbaijan còn cách Shusha 5 kilômét.[193] Ngày 8 tháng 11 năm 2020, quân Azerbaijan chiếm được Shusha,[194] thành phố lớn thứ hai tại Artsakh trước chiến tranh, nằm cách thủ đô Stepanakert 15 kilômét.[195]
Ngày 9 tháng 11 năm 2020, sau Shusha bị chiếm giữ, một thỏa thuận đình chiến được ký giữa Tổng thống Azerbaijan, Ilham Aliyev, Thủ tướng Armenia, Nikol Pashinyan, và Tổng thống Nga, Vladimir Putin, kết thúc tất cả xung đột trong vùng Nagorno-Karabakh từ ngày 10 tháng 11 năm 2020, 00:00 giờ Moskva.[96][97][98] Tổng thống Artsakh, Arayik Harutyunyan, cũng đồng ý chấm dứt xung đột.[99]
Theo thỏa thuận này, cả hai bên giao chiến sẽ trao đổi tù nhân chiến tranh và thi thể những người đã hi sinh. Ngoài ra, quân Armenia sẽ rút khỏi những vùng chiếm đóng xung quanh Nagorno-Karabakh trước ngày 1 tháng 12 năm 2020, trong khi một lực lượng gìn giữ hòa bình, do Lục quân Nga đảm nhiệm và dẫn đầu bởi Trung tướng Rustam Muradov,[200] gồm khoảng 2.000 binh lính sẽ được triển khai trong vòng ít nhất 5 năm dọc theo đường tiếp xúc và hành lang Lachin nối Armenia và Nagorno-Karabakh. Đồng thời, Armenia phải "bảo đảm an toàn" cho việc di chuyển giữa lãnh thổ tách rời Nakhchivan với lãnh thổ chính của Azerbaijan theo cả hai chiều, trong khi quân đội biên phòng Nga (dưới Tổng cục An ninh Liên bang Nga) sẽ "kiểm soát việc liên lạc vận chuyển".[201][202][203]
Ngày 15 tháng 12 năm 2020, sau vài tuần ngừng bắn, hai bên tiến hành trao đổi tù nhân, gồm 44 người Armenia và 12 người Azerbaijan.[204] Hiện không rõ liệu còn tù nhân còn bị bắt giữ ở hai bên hay không.
Từ đầu cuộc xung đột, cả Armenia và Azerbaijan đều ra lệnh thiết quân luật, giới hạn tự do ngôn luận. Trong khi đó, một luật mới ở Armenia đi vào hiệu lực từ tháng 10 năm 2020, cấm báo cáo tiêu cực về tình hình ở tiền tuyến.[205] Các nhà báo quốc tế Azerbaijan báo cáo về việc bị hạn chế hoạt động, điều không có ở Nagorno-Karabakh.[206]
Ngày 28 tháng 9 năm 2020, Armenia cấm đàn ông trên 18 tuổi trong quân dịch rời khỏi đất nước.[207] Ngày hôm sau, nước này hoãn phiên xét xử cựu Tổng thống Robert Kocharyan và những cựu viên chức khác bị khởi tố trong vụ bạo động hậu bầu cử năm 2008, do một trong các bị cáo, cựu Bộ trưởng Quốc phòng Armenia, Seyran Ohanyan, đến Artsakh trong thời kỳ xung đột.[208]
Ngày 1 tháng 10 năm 2020, Tổng cụcAn ninh Quốc gia Armenia (NSS) thông báo rằng đã bắt giữ và khởi tố một cựu viên chức quân đội cấp cao với tội phản quốc do nghi là gián điệp cho Azerbaijan.[209] Ba ngày sau, NSS tuyên bố đã bắt giữ một vài công dân nước ngoài do nghi ngờ gián điệp.[210] Khi biết Israel bán vũ khí cho Azerbaijan, Armenia đã rút về đại sứ ở Israel.[211]
Ngày 8 tháng 10 năm 2020, Tổng thống Armenia Armen Sarkissian, thôi việc giám đốc của NSS.[212] Sau đó, chính phủ Armenia siết chặt thiết quân luật và cấm chỉ trích cơ quan nhà nước và "truyền thông nhằm gián đoạn khả năng quốc phòng của quốc gia".[213] Vào cùng ngày, Bộ trưởng Quốc phòng Armenia thu hồi giấy phép hành nghề của một thông tín viên Novaya Gazeta do đi vào nước này khi chưa được cho phép.[214] Ngày 9 tháng 10 năm 2020, Armenia thắt chặt pháp luật an ninh.[213] Ngày 21 tháng 10 năm 2020, Nội các Bộ trưởng Armenia ra lệnh cấm tạm thời hàng hóa Thổ Nhĩ Kỳ, có hiệu lực từ ngày 31 tháng 12 năm 2020.[215] Ngày hôm sau, quốc hội Armenia thông qua luật để bãi nợ cho những người lính bị thương trong giao tranh và nợ của gia đình những người liệt sĩ.[216]
Ngày 27 tháng 10 năm 2020, Tổng thống Armenia Armen Sarkissian cho thôi việc giám đốc bộ phận phản gián của Tổng cụcAn Ninh Quốc gia, Đại tướng Hovhannes Karumyan, và chỉ huy bộ đội biên phòng, Gagik Tevosyan.[217] Ngày 8 tháng 11 năm 2020, Sarkissian tiếp tục cho thôi việc giám đốc tạm quyền của Tổng cụcAn ninh Quốc gia.[218]
Đến ngày 8 tháng 11 năm 2020, một nhà hoạt động Armenia đã bị cảnh sát phạt vì những bài đăng phản đối chiến tranh của mình.[219]
Ngày 27 tháng 9 năm 2020, giới chức Azerbaijan hạn chế việc truy cập Internet sau khi xung đột bắt đầu,[220] nói rằng việc này "nhằm phòng ngừa các cuộc khiêu khích quy mô lớn của Armenia". Chính phủ ngầm khuyến khích người dân dùng Twitter, mạng xã hội duy nhất không bị chặn ở nước này. Mặc cho những hạn chế, một số người Azerbaijan dùng VPN để truy cập Internet.[221] Quốc hội Azerbaijan ban hành lệnh giới nghiêm ở Baku, Ganja, Goygol, Yevlakh và một số quận khác bắt đầu từ đêm ngày 28 tháng 9 năm 2020,[222][223] dưới lệnh của Bộ trưởng Nội vụ, Vilayet Eyvazov.[224] Azerbaijan Airlines thông báo tất cả sân bay ở Azerbaijan sẽ bị đóng cửa cho các chuyến bay dân dụng cho đến ngày 30 tháng 9 năm 2020.[225] Văn phòng Công tố Quân sự tại Fizuli, Tartar, Karabakh và Ganja bắt đầu điều tra các tội phạm chiến tranh và các loại tội phạm khác.[226]
Cũng trong ngày 28 tháng 9 năm 2020, Tổng thống Azerbaijan, Ilham Aliyev, ban hệnh sắc lệnh cho phép điều quân một phần ở Azerbaijan.[227] Ngày 8 tháng 10 năm 2020, Azerbaijan triệu hồi đại sứ tại Hy Lạp để chất vấn, sau khi xuất hiện cáo buộc của người Armenian tại Hy Lạp đến Nagorno-Karabakh để chiến đấu chống lại Azerbaijan.[228] Ba ngày sau, Tổng cụcAn ninh Quốc gia Azerbaijan (SSS) cảnh báo về nguy cơ Armenia tấn công khủng bố.[229]
Ngày 17 tháng 10 năm 2020, Bộ Ngoại giao Azerbaijan thông báo rằng thành viên của Duma Quốc gia Nga của đảng cầm quyền Nước Nga thống nhất, Vitaly Milonov, đã trở thành persona non grata tại Azerbaijan do đến Nagorno-Karabakh mà không được sự cho phép của chính quyền nước này.[230] Ngày 24 tháng 10 năm 2020, theo đề xuất của Ngân hàng Trung ương Azerbaijan, các ngân hàng thành viên của Hiệp hội Ngân hàng Azerbajan đồng loạt nhất trí bãi nợ các binh lính và thường dân tử nạn trong cuộc chiến.[231]
Ngày 29 tháng 10 năm 2020, Tổng thống Azerbaijan, Ilham Aliyev, ban hành sắc lệnh thành lập văn phòng sĩ quan tạm thời ở những khu vực mà nước này chiếm được trong cuộc xung đột. Theo đó, các sĩ quan chỉ huy sẽ được bổ nhiệm bởi Bộ Nội vụ, nhưng cũng phải phối hợp với các cơ quan khác của chính phủ, bao gồm Bộ Quốc phòng, Tổng cục Biên phòng quốc gia, và ANAMA.[232][233]
Đến ngày 31 tháng 10 năm 2020, sau khi chiếm được phần lãnh thổ gần biên giới với Iran, Azerbaijan chiếm quyền kiểm soát bốn cột mốc biên giới mới.[234]
Đến ngày 4 tháng 11 năm 2020, sáu nhà hoạt động vì hòa bình tại Azerbaijan đã bị Tổng cục An ninh Quốc gia gọi để chất vấn, với lý do là các hoạt động phản đối chiến tranh tại đây.[235][236][237][238][239]
Ngày 12 tháng 12 năm, Tổng thống Aliyev ban hành lệnh dỡ bỏ giới nghiêm được thiết lập hồi tháng 9.[240]
Thực đơn
Xung_đột_Nagorno-Karabakh_2020Liên quan
Tài liệu tham khảo
WikiPedia: Xung_đột_Nagorno-Karabakh_2020